Η Πα­να­γί­α, η Κά­τω Κιου­ρά

Λί­γο έ­ξω α­πό το χω­ριό του Σμαρ­δά­κι­του, μέ­σα στο κα­τη­φο­ρι­κό και στε­νό δρο­μά­κι που ο­δη­γεί στο λα­γκά­δι και α­πό ε­κεί στην το­πο­θε­σί­α Χορ­δά­κια, βρί­σκε­ται κτι­σμέ­νο το ι­διό­κτητο εκ­κλη­σά­κι της Πα­να­γί­ας, που από τό­τε που υ­πάρ­χουν μαρ­τυ­ρί­ες γι’ αυ­τό, ο­νο­μα­ζό­ταν “Κά­τω Κιου­ρά”.

Το ό­νο­μα “Κιου­ρά” α­πο­δί­δε­ται α­πό τους κα­θο­λι­κούς της Τή­νου στην Πα­να­γί­α και σ’ ε­κεί­νους τους να­ούς της που εί­ναι α­φιε­ρω­μέ­νοι στο Γε­νέθλιό της (8 Σε­πτεμ­βρί­ου)^[8]. Λέ­γε­ται “Κά­τω -”, πι­στεύ­ω, σε σχέ­ση με την εκ­κλη­σί­α της Κυ­ράς Θε­οτό­κου που βρί­σκε­ται κτι­σμέ­νη σε υ­ψη­λό­τε­ρο ση­μεί­ο του βου­νού, έ­στω και α­πό την άλ­λη πλευ­ρά. Και η Κυ­ρά Θε­ο­τό­κος, που α­νή­κει σή­με­ρα στην Ι. Μο­νή Κε­χρο­βου­νί­ου, κά­ποια στιγ­μή (αρ­χές του 18ου αιώ­να) βρι­σκό­ταν σε σχέ­ση με το Σμαρ­δάκι­το, ό­πως φα­νε­ρώ­νει δή­λω­ση της Μα­ριέτ­τας χή­ρας Γε­ωρ­γί­ου Κυ­νη­γού, μη­τέ­ρας των ι­διο­κτη­τών της εκ­κλη­σί­ας στις 27 Νο­εμ­βρί­ου 1700^[9].

Η Κά­τω Κιου­ρά δεν ή­ταν πο­τέ ε­νο­ρια­κή, αλ­λά πά­ντα ι­διό­κτη­τη. Ως πρώ­τοι γνω­στοί ι­διο­κτή­τες της α­να­φέ­ρο­νται στα 1772 “οι κύ­ρι­οι Περ­πι­νιά­νη”, μια α­πό τις ση­μα­ντι­κό­τε­ρες οι­κο­γέ­νειες της Τή­νου κα­τά τη διάρ­κεια της βε­νε­το­κρα­τί­ας, οι ο­ποί­οι, ό­μως, την εί­χαν ε­γκα­τα­λεί­ψει και α­πό ευ­λά­βεια τη συ­ντη­ρού­σαν, χω­ρίς υ­πο­χρε­ώ­σεις ή πλε­ο­νε­κτή­μα­τα ο Γε­ώρ­γιος Πρα­σά­κης (πι­θα­νό­τα­τα πα­ρωνύμιο και ό­χι οι­κο­γε­νεια­κό ε­πί­θε­το) και η Αν­νέ­ζα Μου­γκέ­τη. Στα 1784 α­να­φέ­ρε­ται ο ε­νο­ρί­της Μάρ­κος Κρη­τι­κός του Πέ­τρου να έ­χει υ­ποχρέ­ω­ση να τε­λεί ε­κεί μια Λει­τουρ­γί­α το χρό­νο, α­πό οι­κο­γε­νεια­κό λε­γά­το και έ­να αιώ­να αρ­γό­τε­ρα φαί­νε­ται ι­διο­κτη­σί­α αυ­τής της οι­κο­γέ­νειας, α­φού ως ιδιο­κτή­τρια  πλέ­ον, στα 1867, φαί­νε­ται η Άγ­γε­λα Κρη­τι­κού.  Φαί­νε­ται πως η οικο­γέ­νεια προί­κι­σε την εκ­κλη­σί­α με έ­να χω­ρά­φι στο Μύ­λο, και κά­ποιο μέ­λος της θέ­σπι­σε ως υ­πο­χρέ­ω­ση να α­νά­βει το κα­ντή­λι κά­θε σαβ­βα­τό­βρα­δο και τε­λεί μια Λει­τουρ­γί­α κά­θε 8 Σε­πτεμ­βρί­ου, στην η­μέ­ρα της γιορ­τής της.

Ση­με­ρι­νή ι­διο­κτή­τρια εί­ναι η ε­νο­ρί­τισ­σα του Σμαρ­δά­κι­του κ. Ε­λέ­νη Καυ­κα­λά, που τη­ρεί την ί­δια υ­πο­χρέ­ω­ση α­κό­μα. Η εκ­κλη­σί­α αυ­τή εί­ναι ι­διαί­τερα α­γα­πη­τή σε ό­λους τους ε­νο­ρί­τες και πα­ρά το γε­γο­νός ό­τι εί­ναι ι­διό­κτητη, με τη βο­ή­θεια ό­λων των ε­νο­ρι­τών α­να­και­νί­στη­κε πριν με­ρι­κά χρόνια, όπου τελείται η Θ. Λειτουργία με την απαγγελία του Αγ. Ροδαρίου κατά το μήνα Μάιο. Την εικόνα και το ξύλινο ιερό Βήμα φρόντισε η οικογ. Μιχαήλ Γιαννησόπουλου και Μαίρης Δαβερώνη.

Τμήμα από το βιβλίο Μικρή Ιστορία του Σμαρδακίτου Της Τήνου. του π. Μάρκου Φώσκολου